Monografieën
We noemen een stadsbeschrijving een monografie wanneer het hele manuscript of boek is gewijd aan de beschrijving van een stad, in ons geval dus Gouda. Vanaf 1567 heeft een aantal auteurs zich beziggehouden met een stadsbeschrijving van Gouda. Slechts een enkel manuscript is in druk uitgegeven.
In het Streekarchief Midden-Holland liggen een aantal manuscripten die nog nauwelijks waren ingezien en al helemaal niet in druk waren verschenen. Gouda op Schrift vond ze echter de moeite waard om breder gelezen te worden. Daartoe moesten ze eerst toegankelijk worden gemaakt.
Voor de geschiedenis van Gouda en de opvattingen daarover zullen ze geen groot nieuws opleveren. Toch is het boeiend om de nog onbekende stadsbeschrijvingen te lezen, want iedere schrijver vertelt het verhaal van Gouda immers op zijn eigen manier. Ze leggen het accent op andere zaken en weiden uit over andere gebeurtenissen.
Adriaen Vereyck
Adriaen Cornelisz Vereyck is waarschijnlijk geboren in 1616 in Gouda. In 1650 werd hij burgemeester. Rond die tijd schreef hij ook zijn Memorieboekje.
Register rakende (..) Gouda
Het Register rakende (..) Gouda is een papieren handschrift, bevattende afschriften van diverse stukken met betrekking tot Gouda en omgeving.
Paulus Doncker
Deze stadsgeschiedenis van Gouda is aan het eind van de 17e eeuw geschreven door Paulus Doncker. De geschiedenis van het manuscript staat voorin te lezen.
Franco de Vrije
Franco de Vrije is in 1672 geboren te Moordrecht. Hij bekleedde veel functies in Gouda, de stad waarvan hij een uitgebreide beschrijving opstelde.
Veelerhande Saaken
Kort na 1700 schreef Theodoor van Abbesteech de geschiedenis van Gouda. Het origineel is er niet meer, maar we hebben wel een kopie uit 1758.
Theodoor van Abbesteech
Theodoor van Abbesteech is waarschijnlijk geboren in 1673 en gestorven in 1707. Hij schreef dit handschrift over Gouda in het begin van de 18e eeuw.
Inventaris
Dit manuscript bevat een Goudse "Inventaris van de huysen, erven en alle de stads publicque gebouwen, met al het geene daar aan annex is ..."