JOHAN BLAEU
5
Hier zijn ook verschillende befaamde Godshuizen, zoals het gasthuis, waar arme, zieke en krankzinnige mensen worden opgevangen en gevoed, een Oude Mannen- en een Oude Vrouwenhuis genaamd het Sint-Elisabeth Gasthuis, een Heilige Geest- of weeshuis en een leprozenhuis. Ook is er een aalmoezeniershuis, waar men aalmoezen aan de behoeftigen uitreikt en de wezen van onbekenden onderhoudt. Deze werd in 1586 gesticht en is door de goede orde en liefdadigheid van de burgers in korte tijd voorzien van middelen die nodig zijn voor het onderhoud van de armen. Hieruit blijkt dat de inwoners van Gouda altijd zeer veel initiatief hebben betoond om de behoeftigen te helpen.
Stadsbeschrijving Franco de Vrije
124
Het Oude Mannenhuis
Het Oude Mannenhuis heeft zijn naam te danken aan de stichting die zich bezig houdt met het verzorgen van 40 uitkeringen aan behoeftige oude mannen boven de 50 of sommige boven de 60 jaar. Dit werd gedaan door particulieren van wie de voorouders deze plaatsen vroeger hebben aangekocht en verworven.
Hoewel het ontstaan en de verbetering ervan onzeker zijn, is de oprichting ervan waarschijnlijk voortgekomen uit de loterij van 1609, gezamenlijk met het Gasthuis. Regenten van het Oude Mannenhuis waren meester Cornelis Hendricksz, burgemeester Gijsbert Aelbertsz en burgemeester Wouere. De loterij begon op 29 juni en eindigde op 12 september en bestond uit 246505 loten waarvan de inkomsten 60863-6-4 en de uitgaven 24771-10-4 bedroegen. De winst kwam uit op 36091-16-0. Hiervan kreeg het Gasthuis twee derde en het Oude Mannenhuis een derde, tot een bedrag van 12030 - 12 stuiver.
Het gebouw op zich zelf beslaat een afzonderlijke hoek van het kerkhof en het is op een behoorlijk goede manier gebouwd. De ingang draagt naast het opschrift Spartam Nacti [Sparta bereikt] het jaartal 1614.
Van binnen is er een grote langwerpige binnenplaats en een bleekveld. De kamertjes van de oude mannen liggen eromheen.
125
Het Oude Mannenhuis
Aan de linkerkant zijn de kamers van de regenten en de regentessen. In deze kamers zijn enkele merkwaardige schilderijen te zien.
Het bestuur bestaat uit vier regenten en evenzoveel regentessen. Bijzonder is hier dat de aanstelling van hen door de burgemeesters zelf geschiedt en niet door de magistraat. Daarom werd ook meestal de oudste burgemeester in die tijd daartoe aangenomen en uitgekozen.