Stadsbeschrijving Franco de Vrije
112
Kloosters
Het klooster van de collatiebroeders was gelegen aan het kerkhof achter de parochiekerk van de stad, naast de Jeruzalemstraat en -brug en het gebouw liep tot aan de Jeruzalemkapel. Zij worden zo genoemd naar het Latijnse woord collatio, dat stichtelijke toespraken, samenspraken, redeneringen en catechisaties betekent. De broeders waren verplicht onderling samenspraken te houden over de Heilige Schrift die hun op bepaalde vastgestelde uren werd voorgelezen.
Op deze tijdstippen moesten zij allen aanwezig zijn. Dit kan worden opgemaakt uit verscheidene boeken met deze titel Collaties en die gaan over onderwerpen als bijvoorbeeld godgeleerdheid en die dienen ter opheldering van onverklaarbare en verborgen zaken van de Heilige Schrift. Deze bijeenkomsten en oefeningen (die gewoonlijk 's middags na de maaltijd plaatsvonden) braken zij af, waarna zij gewoon waren hun afgematte geesten te laven met een tussenmaaltijd die naar hen de naam van collatie heeft behouden en die voor het nageslacht bewaard is gebleven.
113
Kloosters
Dit klooster bezat ook een daarbij behorende kerk die tegenwoordig nog in wezen net als het klooster tot het eigendom van de stad behoort. Beide zijn voor een ander gebruik geschikt gemaakt, nl. de kerk als looihal en het klooster als weeshuis en Franse school.
139
Manuscripten en losse papieren van het Gasthuis
7. Onschuldige wezen beneden de 10 jaar moeten verzorgd worden door het Heilige Geesthuis
..........
10. De heilige geestmeesters die in het bezit zijn van de goederen van de collatiebroeders van deze stad vanaf 1572.